آذربایجان غربی_سلماس
پیشینهٔ تاریخی
از دیدگاه تاریخی، دیرینگی این شهر به دوران اورارتویی (هزاره پیش از میلاد) باز میگردد. سلماس پایتخت دوم حکومت اورارتوییان بود که نام باستانی آن اولهو (=اولخو) بود.[نیازمند منبع] در سال ۱۳۰۹ خورشیدی زمینلرزهای به مقیاس ۷ ریشتر این شهر را که دیلمقان نامیده میشد ویران میکند. شهر جدید سلماس در کنار ویرانههای دیلمقان، با اصول شهرسازی مدرن، و با ایمنی بالایی (نقشه خیابان کشی شطرنجی) دوباره بنا میشود و نام شاپور به خود میگیرد. پس از انقلاب نام این شهر به سلماس برگشت پیدا میکند
تاریخ سیاسی
این شهر در دوران مشروطه یکی از مراکز اصلی فعالیت مشروطه خواهان بودهاست و شخصیتهایی چون حیدر خان عمواوغلی(کمونیست) طراح اقدامات راهگشا درانقلاب مشروطیت در تهران و تبریز ازجمله طراح ترورهای امین السلطان و محمدعلی شاه و شجاع الدوله مراغهای، سعید سلماسی و... از مشروطه خواهان بنام کشور از این شهرستان بودند. سلماسی ها از دیرباز نقش عمدهای در تحولات کشور داشتهاند، سلماس یکی از معدود شهرهای آذربایجان بود که همه ساکنان آن مشروطیت را قبول داشته و شهیدانی همچون حیدرخان عمواوغلی(کمونیست) و سعید سلماسی از پیشتازان جنبش مشروطه ایران بودهاند.
جغرافیای سلماس
کوههای شهرستان سلماس از نقطه نظر توپوگرافی در حقیقت ادامة سلسله جبال زاگرس میباشد. از مرز شهرستان خوی به طرف شهرستان سلماس به صورت یک توده مرتفع منظم، مرکب از تودههای خارائی به سمت جنوب ادامه داشته و کوههای مرزی بنام هراویل با ارتفاع 3409 متر ، شملیک داغ با ارتفاع 2844 متر و کوههای کوزه رش، شوربداغ، دوشوان، سنیتال از جانب شمال غرب و جنوب این شهرستان را احاطه کردهاند بطور کلی کوههای مرتفع این شهرستان را کوههای مرزی این شهرستان با کشور ترکیه تشکیل میدهند و هر چه به طرف شهر سلماس نزدیک میشویم از ارتفاعات کاسته شده و حد فاصل آنها بعنوان پایکوه هراویل میباشد. ارتفاع 3097 متر در کوه ساریداش در حد مرز سلماس و ارومیه (این ارتفاعات که از جنوب غربی به شمال شرقی تا تمروخان تختی کشیده شده است) دشت سلماس را بوجود میآورند
رودخانه زولا:
این رودخانه یکی از رودخانههای دایمی شهرستان سلماس میباشد. رودخانه زولا از قلعههای قرهداش و ساریداش با ارتفاع 2430 و 3097 متر از سطح دریا از مرز مشترک ایران و ترکیه سرچشمه میگیرد. بعلت پیوستن آب چشمهها و جویبارها و شاخههای فرعیدیرعلی سو، دریک چای، سرخلان به میزان آن افزوده میشود. مقدار آب رودخانه زولا نیز مانند اکثر رودخانههای کشور تابع شرایط و ریزشهای جوی بوده و از اواخر زمستان تا اواخر بهار آب آن به حداکثر میرسد. این رودخانه در طی مسیر از کنار روستاهای مجاور عبور کرده و سرانجام در شمال غربی دریاچه ارومیه و جنوب قریه کنگرلو به دریاچه ارومیه می ریزد.و در طول مسیر از آب آن جهت آبیاری زمینهای زراعی با ایجاد آببندهای سنتی استفاده میشود. بعلاوه در نزدیکی تازه شهر سد انحرافی ایجاد گردیده که آب آن در زمان کم آبی و با استفاده از آب ذخیره شده در پشت سد به کانالهای مدرن ایجاد شده هدایت میگردد.
جاذبههای گردشگری
مهمترین جاذبههای گردشگری شهرستان سلماس؛
امامزاده کهنه شهر
آبشار خورخورا
کلیساهای هفتوان
خسروا
قلعه چهریق
قلعه قارنییاریق
دره زولا چای
تالاب چیچک
تالاب آق زیارت
دره تمر
آب گرم ایسیسو
سنگ نگاره خانتختی
تپه اهرنجان که قدمت نه هزار ساله دارد
قلعه کوراوغلو هدر
تپه مغانجوق
مشاهیر
میرزا سعید سلماسی ( 1265 سلماس - 1287 خوی ) مبارز و مشروطه خواه
جعفر سلماسی ( 1290 کاظمین - 1379 تهران )اولین مدال آور تاریخ ورزش ایران در المپیک 1948 لندن و اولین دوره بازی های آسیایی دهلی نو در سال 1951
حسین صدقیانی ( 1281 سلماس - 1260 ) پدر فوتبال ایران
کاظم رجوی دیلمقانی (1286 دیلمقان - 1375 تهران ) شاعر
خانم نیمتاج لکستانی (1285 ق لکستان سلماس -1368 تهران ) شاعر
حاجی پیشنماز سلماسی با نام واقعی عبدالکریم از علمای برجسته دوره مشروطه
اسد اله احمدزاده دهقان نویسنده و آزادی خواه دوره مشروطه کتاب وی درباره علما و فضلا سلماس هرگز چاپ نشد.
میرزا محمود غنی زاده آزادی خواه دوره مشروطه صاحب روزنامه های بوقلمون و سهند و از نزدیکان ستارخان سردار ملی
پرویز خان صدقیانی ملقب به صفر العارفین از عرفای سلسله ذهبیه در 1336 قمری در خوی وفات یافت.
ابراهیم خان امین السلطان پسر زال جزو رجال دربار قاجار
میرزا رسول صدقیانی از بزرگان مشروطیت آذربایجان و عضو انجمن غیبی تبریز که هدایت مشروطه را بر عهده داشتند.
حیدرخان عمواوغلی اولین مهندس برق ایران و بانی سیستم چراغانی بارگاه امام رضا و مشروطه خواه
نصر الله مسلمیان متولد 1332 سلماس هنرمند و دارای جوایز بین الملی در زمینه نقاشی
حاج اژدر موذنی متولد 1311 در روستای حبشی از توابع شهرستان سلماس - از شاعران برجسته ی این شهر و دارای دیوان موذن به دو زبان ترکی و فارسی
شهرام اسدی کارگردان، فیلم روز واقعه به کارگردانی او در 1368 ساخته شده است.
نظرات شما عزیزان: